۱. تاریخچه گل رز در ایران و جهان

۱-۱. پیشینه‌ی گل رز در تمدن‌های باستانی

گل رز از جمله کهن‌ترین و محبوب‌ترین گل‌های تاریخ بشر است. بر اساس شواهد تاریخی، قدمت کشت و پرورش رز به بیش از ۵۰۰۰ سال پیش بازمی‌گردد. این گل زیبا، در تمدن‌های باستانی همچون بین‌النهرین، مصر، یونان و روم جایگاهی مقدس داشته و در مراسم مذهبی، سلطنتی و اجتماعی نقشی اساسی ایفا می‌کرده است.

مصریان باستان از گل رز در تزئین معابد و آرامگاه‌های سلطنتی استفاده می‌کردند و معتقد بودند که این گل، نمادی از جاودانگی روح است. یونانیان و رومیان رز را به الهه‌های عشق مانند آفرودیت و ونوس تقدیم می‌کردند و آن را نماد زیبایی، عشق و فداکاری می‌دانستند. در مراسم پیروزی یا سوگواری نیز تاج‌های گلی از رز می‌ساختند تا احساسات عمیق خود را بیان کنند.

۱-۲. جایگاه گل رز در فرهنگ ایران

در ایران، گل رز یا همان «گل سرخ» دارای تاریخی غنی و جایگاهی ویژه در فرهنگ و ادب فارسی است. ایرانیان باستان گل سرخ را نماد عشق، زیبایی، خلوص و وفاداری می‌دانستند.

در دوره‌ی هخامنشیان و ساسانیان، باغ‌های رز در سراسر قلمرو ایران گسترده شده بود و این گل در مراسم رسمی و اعیاد ملی جایگاه مهمی داشت.

ادبیات فارسی نیز آکنده از اشارات به گل رز است. شاعران بزرگی چون سعدی، حافظ و مولانا با بهره‌گیری از استعاره‌ی «گل» به ویژه گل سرخ، احساسات ژرف انسانی چون عشق، دلدادگی، معرفت و گذر عمر را به زیبایی توصیف کرده‌اند.

نمونه‌ای از اشعار حافظ:

چو گل هر دم به بویت جامه در تن
کنم چاک از گریبان تا به دامن

ایران، مهد پرورش گونه‌های ناب رز، به ویژه «گل محمدی» است که نه تنها در صنعت عطرسازی و گلاب‌گیری اهمیت ویژه‌ای یافته، بلکه پیوندی ناگسستنی با آیین‌ها و سنت‌های ملی پیدا کرده است.

۱-۳. گسترش جهانی گل رز

با گذر زمان، گل رز از طریق جاده ابریشم و مسیرهای تجاری دیگر به اروپا و آسیا گسترش یافت. در قرون وسطی، رز به یکی از نمادهای اصلی در هنر، ادبیات و فرهنگ غربی تبدیل شد.

در انگلستان، رز به نشان ملی بدل شد (نماد خاندان‌های یورک و لانکستر در جنگ‌های معروف گل رز). در فرانسه، گل رز با عشق درباری و عاشقانه‌های رمانتیک پیوند خورد و در دوره رنسانس، هنرمندان و شاعران اروپایی رز را به عنوان سمبلی از زیبایی، لطافت و عشق جاودانه ستودند.

امروزه، گل رز با بیش از ۱۵۰ گونه طبیعی و هزاران گونه پرورشی در سراسر جهان کشت می‌شود و همچنان جایگاه خود را به عنوان محبوب‌ترین و پرمعناترین گل حفظ کرده است.